1/2 бутархайг авч үзье. Уг бутархайн хүртвэр нь 1 хуваарь нь 2 байна. Хуваарийг хэрэв 5-аар үржих юм бол 2 × 5 = 10 болно. Иймээс хүртвэр ба хуваарийг хоёуланг нь 5-аар үржих юм бол 1/2 нь 5/10-тай тэнцэнэ. 5/10-ийг 10-тын тоо хэлбэрт бичих юм бол 0.5 гэж бичнэ.
Үүнтэй адил 1/4-ийн хуваарь 4 байна. Үүнийг 10 болгож болохгүй ч 25-аар үржих юм бол 100 болно. Иймээс 1/4 бутархайн хүртвэр хуваарийг 25-аар зэрэг үржих юм бол 25/100 болно. Үүнийг 10-тын тоо хэлбэрт бичвэл 0.25 байна.
Үүнтэй адил 3/100-ийг 10-тын тоо хэлбэрт бичвэл 0.03, харин 35/10-ийг 10-тын тоо хэлбэрт бичвэл 3.5 гэж бичнэ.
0.5, 0.25, 0.03, 3.5-уудыг 10-тын тоо гэнэ. Өөрөөр хэлбэл бутархайн хуваарь 10, 100, 1000 гэх мэт 10-ийн зэрэгт байвюал үүнийг 10-тын бутархай гэнэ. 10-тын бутархайг цэгээр тусгаарлаж бичсэнийг 10-тын тоо гэнэ.
Жишээ нь 254.36-г 10-тын тоололд задалж бичвэл:
Үүний 2 нь 100-тын орон, 5 нь 10-тын орон, 4 нь нэгжийн орон, 3 нь 1/10-ийн орон, 6 нь 1/100-ийн орон байна.
Үүнтэй адил 48.352-ийг 10-тын тоололд задалж бичвэл:
10-тын тоог харьцуулах (Comparison of decimal numbers)
12.34 ба 12.41-ийг хооронд нь харьцуулах. 10-тын тоог хооронд нь харьцуулахдаа зүүн талын оронгоос нь эхэлж харьцуулж эхэлнэ. Зүүн талын эхний 2 орон болох 12 нь 2 тоонд ижилхэн байна. Харин 3 дахь орон нь ялгаатай бөгөөд эдгээрийн аль их нь их тоо байна.
Ингэвэл 12.4 нь 12.3-аас их байна.
Үүнтэй адил 32.45 ба 32.54-ийг болон 24.01 ба 24.10-үүдийг хооронд нь харьцуулна.
10-тын тоонуудыг нэмэх (Addition of decimals)
10-тын тоог нэмэх нь ердийн нэмэх үйлдэлтэй адилхан. Жишээ нь 25.36 дээр 34.52-ийг нэмье.
Өөр нэг жишээг үзье. 123.56 дээр 38.23--ийг нэмье.
10-тын тоонуудын хувьд хасах үйлдэл нь ч ялгаагүй ердийн хасах үйлдэлтэй адилхан. Жишээ нь 123.41-ээс 35.006-г хасъя.
10-тын тоонуудыг үржих (Multiplication of Decimal Numbers)
10-тын тоог үржих нь ердийн үржих үйлдэлтэй адилхан. Эхлээд энгийн жишээ үзье. 0.2-ийг 0.3-аар үржье. 0.2 нь бутархай хэлбэрээр 2/10 бол 0.3 нь бутархай тоогоор 3/10-тай тэнцүү юм. Тиймээс эдгээрийг ердийн бутархай тоог үржихтэй адилаар үржинэ. Эсвэл 0.2-ийг зүгээр л 0.3-аар үржинэ.
0.2-ийг 0.4-өөр үржих жишээг тайлбарлая. 0.2 нь 2/10 гэсэн бутархайг хэлнэ. Энэ 10 хэсэг хуваагаад 2-ийг авахтай адил бөгөөд үүнийг босоо дөрвөлжингүүдээр дүрсэлнэ.
Харин 0.4 нь 4/10 буюу 10 хуваагаад 4-ийг авахтай адил болно. Үүнийг хэвтээ дөрвөлжингүүдээр дүрсэлнэ.
Ингэвэл үржих үйлдэл нь хэвтээ дөрвөлжинг босоо дөрвөлжингийн хэмжээгээр давтах ба босоо дөрвөлжингийн будаатай хэсэг нь адилд автагдаж бусад нь хоосноор давтагдана. Ингэхэд 100 дөрвөлжин үүсэх ба эдгээрийн 8 нь будагдсан байх тул энэ нь 8/100 буюу 10-тын хэлбэрээр 0.08 байна.
Үүнтэй адил 10-тын тоонуудыг хооронд нь үржих дараах жишээнүүдийг харъя.
10-тын тоонуудыг хуваах (Division of Decimal Numbers)
10-тын тоонуудыг хэрхэн хуваах талаар хэд хэдэн энгийн хялбар жишээг авч үзье.
10-тын тоог энгийн натурал тоонд хуваах жишээг авч үзье.
Одоо 10-тын тоог 10-ын зэрэгтүүд болох 10, 100, 1000 гэх мэт тоонд хуваахыг үзье.
Дээрх жишээнээс 10-т хуваавал таслалын байрлал зүүн тийшээ 1 байраар, 100-д хуваавал 2 байраар гэх мэтээр шилжиж буйг ажиглаж болно.
